Record tijdens eerste lustrum WandelTrainersDag

Rien van der Heijden en Wim Pijnacker sluiten de lange WandelTrainersDag af met een lekker glaasje wijn. Beiden 66 jaar en lid van de sv Delft Ski, dat ooit begon als fitnessclub in de zaal ter voorbereiding op het ski-seizoen. Nu, 45 jaar later, gaat de club vooral naar buiten. Van hardlopen, zelfs marathons, tot wandelen. 'En bridge,' zegt Rien. Het aanbod van de club is zogezegd meegegroeid met de leeftijd van de leden. Wim: 'Eén van onze nordic walkers is zelfs 93 jaar. Hij loopt heel mooi, goede techniek. Vincent Post is een schoolvoorbeeld in mijn groep.'

Een prachtig voorbeeld ook wat sport en bewegen voor je gezondheid doet, zeker als de jaren stijgen. En geen sport zo geschikt als juist de wandelsport. Gezondheid en vitaliteit ('buiten de gebaande paden') was ook het thema bij de vijfde WandelTrainersDag, zaterdag 14 maart in Maarssen. Met voormalig topschaatser Carl Verheijen, tegenwoordig directeur van gezondheidscentrum De Nije Veste in Nijkerk, als gastspreker.

Het is zo helder als het maar kan zijn. Een sportieve bevolking kost ons dure zorgsysteem minder geld. En de wandelsport (laagdrempelig, ook voor ouderen en chronisch zieken) is bij uitstek geschikt om in beweging te komen. Maar de praktijk is weerbarstig. Carl Verheijen is kritisch over hoe het zorgsysteem in Nederland functioneert. Dat maakt het namelijk lastig om de kracht van de wandelsport ('van álle sporten') te verbinden met dat zorgsysteem. 'Het systeem werkt te veel vanuit het beter worden, daar zijn de (financiële) prikkels op gericht. Niet op het belonen van gezondheid.'

De trend is wel aan het keren, zo ziet Verheijen. Maar vooralsnog lopen aanbieders van sport tegen tal van praktische problemen aan bij de financiering van initiatieven voor mensen met chronische aandoeningen. Daar komt bij dat de zorg per gemeente of per wijk anders is georganiseerd.

Daar kunnen wandeltrainers over meepraten, zo blijkt al snel. Ook in de workshop 'wandelprikkels voor een gezondere bevolking' met Verheijen vertellen wandeltrainers dikwijls vast te lopen, als ze met een clubje chronisch zieken wekelijks op pad willen en daarbij subsidie vragen voor (noodzakelijke) ondersteuning van professionals in de zorg. Gemeenten blijken daarvoor dikwijls geen beleid voor zoiets te hebben. Verheijen: 'Preventie bespaart. Waarom zouden we niet de helft van die winst in bijvoorbeeld wandeltrainers steken?'

Nee, het is niet allemaal theorie tijdens de vijfde WandelTrainersDag. Wat overheerst is het vertrouwde beeld van de drukke Wandelsportmarkt is middelpunt van workshops (45) met juist veel bewegen en activiteit, binnen en buiten - dit keer in de gure wind langs de Maarsseveense Plassen. De jaarlijkse WTD is in trek. Met 363 deelnemers werd het oude record van 322 royaal gebroken. Wéér niemand uit Zeeland, stelt presentator Ton de Kort tijdens de ochtendsessie vast. Tijd voor de actie 'Neem een Zeeuw mee', is zijn voorstel.

Vijf jaar geleden organiseerden de toenmalige KNBLO-NL en de Atletiekunie de eerste WandelTrainersDag. Ook toen al werd gewezen op de grote kansen voor de wandelsport gezien de grijze golf en de nadruk die in de zorg meer op preventie komt te liggen. 'De trends zijn dezelfde gebleven,' aldus Bram Janssen, coördinator training en begeleiding bij de KWBN, de nieuwe bond die per 1 januari 2015 is ontstaan vanuit de fusie tussen de KNBLTO-NL en NWB.

Dat de wandelsport nu als één organisatie naar buiten treedt helpt bij de profilering.' En de wandeltrainers spelen daarbij een voorname rol, zegt Janssen. 'Ze zijn ons verlengstuk. En ook onze voelsprieten in het veld.'

De kansen zijn volgens Janssen alleen maar groter geworden. 'En we hebben nu meer ervaring als destijds, toen we nog in de testfase zaten. We worden als organisatie bekender, al zijn we niet zo ver dat we al oogsten.' Dat de potentie van de wandelsport en de KWBN groot is, enorm zelfs, staat buiten kijf. Janssen hoeft maar te wijzen op een onderzoek uit 2010 waaruit bleek dat Nederland 6,6 miljoen wandelaars telt. De inzet van de bond is niet om zoveel mogelijk van die mensen lid te maken, wel zoekt ze verbindingen met nieuwe groepen. 'Vooral op het gebied van gezondheid en vitaliteit,' zegt Janssen. 'En ze weten ons te vinden. Staatsbosbeheer en de NS bijvoorbeeld.'

Of neem IVN Nederland. Bij haar workshop biowalking vertelt José de Jonge van IVN over het initiatief om met diabeticipatiënten de natuur nabij Uden in te trekken. Hun bloedsuikerwaarden zakken, zo blijkt uit metingen voor en na de wandeling. En zo zijn er tal van voor delen. Het is sociaal, het is gezond. Er hangt wel een prijskaartje aan, bij het project in Uden gaf de provincie subsidie. Nederland telt een miljoen diabetici. Het IVN heeft nu de ambitie, aldus De Jonge, om met duizend wandelgroepjes de natuur in te trekken. Bij de vraag van De Jonge wat de rol van de wandeltrainers (-of clubs) bij het opzetten van die groepen zou kunnen zijn, steken de problemen waarover Verheijen eerder op de dag al sprak wederom de kop op. Al moet gezegd dat anderen wel oplossingen zien.

Het bijzondere van het concept van de WTD is dat die aspecten van het wandelen aan bod komen. Om op een volgend moment of andere plek weer over iets compleet anders te vernemen. Over stilstaan tijdens het lopen, bijvoorbeeld. Over bezinning of onthaasting en het in balans zijn. Want dát doet het met je, wat John van der Sluis betreft. Met zijn bedrijf Lopend Stilstaan heeft hij werk gemaakt van de innerlijke rust die het wandelen biedt. Van mindfulness. Hij organiseert ook wandeltochten naar Santiago de Compostela (115 kilometer in acht dagen). 'Omdat iedereen dat pad afloopt met diepere gedachten. Dat schept een verbinding.' Zijn beleving van het wandelen draagt Van der Sluis uit in workshops én op de Wandelsportmarkt.

Van der Sluis zoekt het tussen de oren. Dat doen ook Perry Coppiëns en Edward Maitimo met hun workshop 'cognitieve fitness'. Aandacht voor de mentale balans, geeft Maitimo vooraf aan. Waarna de twee in korte tijd de deelnemers vooral uit balans krijgen. Het is hilarisch, vermakelijk. Als Coppiëns 'loop' zegt moeten de deelnemers stoppen. En andersom. Dat gaat nog. Als vervolgens ook de commando's 'klap' en 'juich' andersom moeten worden uitgevoerd, wordt het al lastiger. En daarna ook nog eens 'spring' en 'dans' is het feest compleet.

De hersenen van de deelnemers moeten voortdurend schakelen, het is een flinke training van de hersenen. De mens blijft zijn hele leven nieuwe hersencellen aanmaken, doceert Coppiëns. Op voorwaarde dat het neurosysteem wordt getraind. 'Use it or loose it,' zoals hij zegt. De twee passen hun trainingen toe in de geestelijke gezondheidszorg, bij ouderen.

'Heel inspirerend,' zegt Leonie (62) van atletiekvereniging Generaal Michaëlis uit Best. 'Hoe simpel mensen in de war kunnen raken...' Misschien iets voor haar zaterdagochtendgroep, denkt ze. Ze is voor de tweede keer op de WandelTrainersDag. 'Op het gebied van nordic walking was er niet veel en het zat al vol. Maar bij andere workshops kun je altijd wel iets oppikken.'

Ook Wim Pijnacker en Rien van der Heijden van de sv Delft Ski hebben zeker inspiratie opgedaan op hun eerste WandelTrainersDag. 'Heel waardevol. Al vond ik de sessies wel wat kort,' aldus Pijnacker. 'Ik had bij de workshop nordic walking meer willen weten, dat ze er wat dieper op waren ingegaan.' Ze moeten hun 93-jarige pupil immers wel iets te bieden hebben. Vincent Post is nog niet uitgeleerd.

Op Facebook staan maar liefst 252 foto's van de WandelTrainersDag 2015.

Tekst: Pim van Esschoten
Foto's: Coen Schilderman